Bu çalışmada; Yurt dışında ikamet eden, ülkemizi ziyaret edip yurt dışına çıkış yapan yabancılar ve Türkiye Cumhuriyeti pasaportu taşıyan vatandaşlarımızın profilini (yaş, cinsiyet, eğitim durumu, meslek), gezi karakteristiklerini (seyahat amacı, kalınan il, tesis türleri, geceleme sayıları, harcama durumu, vb.) saptamak ve ülkemiz Turizm Gelirlerini tespit etmek amaçlanmıştır. Aynı kapsamda yurtdışını ziyaret edip ülkemize giriş yapan ve yurt içinde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti pasaportu taşıyan vatandaşlarımızın profilini (yaş, cinsiyet, eğitim durumu, mesleği), gezi karakteristiklerini (seyahat amacı, kalınan ülke, tesis türleri, geceleme sayıları, harcama durumları, vb.) saptanarak, ülkemiz Turizm Giderleri de tespit edilmiştir.
Bir yıl için dört farklı dönem belirlenmiştir. Yıllara göre, kendi içinde yabancı ziyaretçiler ile Türkiye’ye giriş yapan ve Türkiye’de ikamet eden TC. vatandaşlarının yoğunlaşması ve kompozisyonu açısından homojenlik gösteren dönemler;
1.Dönem: Ocak, Şubat, Mart
2.Dönem: Nisan, Mayıs, Haziran
3.Dönem: Temmuz, Ağustos, Eylül
4.Dönem: Ekim, Kasım, Aralık aylarıdır.
YÖNTEM
Anket uygulanacak yıla ait uygulama yapılacak çıkış kapıları, bir önceki yılın Emniyet Genel Müdürlüğü çıkış rakamları incelenerek tespit edilmiş olup, yabancı ziyaretçilerin geceleme yapan ve günübirlikçi ayrımında farklı yapısal özellikler göstermesi nedeniyle milliyet, geceleme yapan ve günübirlikçi ayrımında kotalar oluşturulmuştur.
Çıkış yollarına (hava yolu, kara yolu, deniz yolu, demir yolu) göre, yurt dışında ikamet eden ziyaretçilerin yaklaşık % 95 oranında çıkış yaptığı belirlenen 22 sınır kapısında, T.C. pasaportlu Türkiye’de ikamet eden vatandaşların ise yine aynı oranda giriş yaptığı belirlenen 12 sınır kapısında alan uygulaması yapılmıştır. Bu kapılar:
HAVA YOLU
Antalya Merkez *
İstanbul Atatürk *
İzmir Adnan Menderes *
Ankara Esenboğa *
Muğla Dalaman
Adana Şakirpaşa *
KARA YOLU
Edirne Kapıkule *
Kilis Öncüpınar
Edirne İpsala *
Artvin Sarp
Kırklareli Dereköy
Hatay Civegözü *
Iğdır Dilucu
Ağrı Gürbulak
Şırnak Silopi *
DENİZ YOLU
Muğla Bodrum
Aydın Kuşadası
Muğla Marmaris
İstanbul Galata
İçel Taşucu *
Trabzon Merkez *
İzmir Çeşme
DEMİR YOLU
Edirne Kapıkule *
Edirne Uzunköprü
(*) Giriş yapan vatandaş anketinin uygulandığı kapılar
Çıkış yolu ve milliyet bazında tahminler yapabilmek amacıyla, yurt dışında ikamet eden, ülkemizde geceleyen ve günübirlikçi ziyaretçiler için % 0.5; giriş yolu bazında tahmin verebilmek amacıyla yurt dışında geceleme yapıp ülkeye giriş yapan ve yurt içinde ikamet eden TC. pasaportlular için yine % 0.5’lik örnek hacmi ile anket uygulaması yapılmıştır. Yabancı ziyaretçiler Anketi uluslar arası tanımlara ve tavsiyelere göre yapıldığından Türkiye’de ikamet eden yabancı, askeri personel, diplomat, öğrenci ve 15 yaşından küçükler kapsam dışında tutulmuştur.
Anket çalışması İngilizce, Fransızca, Almanca, Arapça, Japonca, Rusça, Romence, Bulgarca, İtalyanca, İspanyolca, Yunanca ve Türkçe olmak üzere 12 ayrı dilde yüz yüze görüşme yöntemi ile yapılmıştır.
TAHMİN HESABI
İlgilenilen yıla ve döneme ait milliyetler bazında toplam çıkış yapan Yabancı Ziyaretçi sayıları, alandan gelen cevaplama sayısına oranlanarak; “milliyet-geceleme yapan” ve “milliyet- günübirlikçi” ayırımında genişletme katsayıları hesaplanmıştır.
h = milliyet indisi (h=1,….L)
n = örnekteki toplam fert sayısı
nh = h milliyetine ait örnekteki fert sayısı
N = kitledeki toplam fert sayısı
Nh = h milliyetine ait toplam fert sayısı
İ = fert indisi
yhi = h.tabakadaki i.ferde ait karakteristik
Yh = h.milliyetin Y karakteristiğine ait ortalama tahmini
TANIM VE KAVRAMLAR
Turizm : Kişilerin ikamet ettiği yer dışındaki bir yere bir yılı aşmamak üzere, boş zaman değerlendirme, iş ve diğer benzeri amaçlarla yaptıkları seyahatlerdir.
Ziyaretçi : 12 aydan daha kısa bir süre için olağan çevresinden başka bir yere seyahat eden ve ziyaret edilen yerden karşılığını alacağı bir faaliyette bulunmak dışında amacı olan kişidir.
Uluslararası Ziyaretçiler : İkametgah ülkesi, gidilen ülkeden farklı olan ziyaretçilerdir.
Turist : Ziyaret edilen ülkedeki özel (ikinci konut, arkadaş ve akraba evi vb.) veya kamuya açık konaklama tesislerinde en az bir gece kalan ziyaretçi.
Olağan Çevre : Ziyaretçi sayılabilmek için, yolcunun her zamanki çevresinden uzakta olması gereklidir. Olağan çevreyi saptamak kolay değildir. Olağan çevre kişinin, boş zaman ve eğlence dışında günlük, rutin yaşamını sürdürdüğü coğrafi sınırlar olarak tanımlanabilir. Bazıları için bu çevre, yaşadıkları yerden birkaç blok ötesini kapsarken, bazıları için geniş bir alanı içerebilir.
Yukarıdaki tanıma göre bir kişinin çalıştığı yer, o kişinin olağan çevresidir. dolayısıyla yaşanılan yer ile çalışılan yer arasında sürekli gidip gelme faaliyeti turizm kapsamında değildir. Eğer kişi her zamanki ikametgah yerini terk edip yeni bir çevrede yaşamaya karar verirse, bu kişi yeni çevresinde turist olarak düşünülemez. Bu yeni bölge, o kişinin yeni olağan çevresidir. Bu kapsamda mülteciler, göçmenler ve ülkesinden uzaklaştırılanlar turist sayılmazlar.
Diğer yandan, eğer bir kişi bir yerde bir yıldan fazla bulunmuşsa, bu bölge kişinin olağan çevresi olarak düşünülür. Dolayısıyla bu kişi, o bölgede yerleşik olmadığı halde turist olarak ele alınmaz.
Turizm Harcaması : Turizm harcaması ziyaretçinin seyahati boyunca yapmış olduğu toplam
tüketim harcaması veya ziyaretçi adına yapılan harcamalardır.
Günübirlikçi : Ziyaret edilen ülkede özel veya kamuya açık konaklama tesislerinde geceleme yapmayan ziyaretçi
– o ülkeye gemi ile gelen ve geceleme yapmak üzere geldiği gemiye (gemi o limanda birden fazla gün kalsa bile ) geri dönen yolcular,
– trenle grup halinde yolculuk eden ve trende geceleyen yolcular,
– o ülkede ikamet etmeyen ve gün boyu o ülkede kalan mürettebat bu tanıma dahildir.
Ö N S Ö Z
Turizm sektörünün gelişmesi ve ülke ekonomisine olan katkısının artırılabilmesi amacıyla yürütülen faaliyetlerde “dış talep” e ilişkin temel verilerin bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Söz konusu bilgilere olan ihtiyaç her geçen gün artan oranda hissedilmektedir. Aynı zamanda uzun vadeli tahminlerin ve bu tahminlerin ışığında eğilimlerin tespit edilmesi, turizm planlamasında kullanılacak verilerin sağlanması, turizmde sağlıklı bir gelişme için önem kazanmaktadır. Bu çalışma ile Avrupa Birliği’ne uyum kapsamında standartlara uygun veri derlenmesi ve MED-TOUR programı kapsamında 12 Akdeniz ülkesinde veri birlikteliğinin de sağlanması hedeflenmiştir. Bu kapsamda “Yabancı Ziyaretçiler Araştırması” sektörün veri tabanının oluşturulmasında önemli bir kaynak olarak yer almaktadır. Ayrıca, yıllar arasındaki ilişkinin ve değişimlerin incelenebilmesini de mümkün kılabilecektir. Araştırmanın saha uygulamasına ilişkin istatistiksel hazırlıklar; örneklem planı, soru formu, uygulamanın yeri ve zamanının tespiti, tabulasyon gibi teknik çalışmalar Bakanlığımız ve Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı’nın ortak çalışması ile gerçekleştirilmiştir.
Saha uygulaması ve soru formlarının bilgisayar değerlendirmesi ise Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yapılmıştır.
Araştırma sonuçlarının yararlı olması dileğiyle ilgilenenlerin hizmetine sunulmuştur.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI DEĞERLENDİRME- 2001
2001 yılında ülkemizi ziyaret eden yabancılardan ayrılanların sayısı 11 276 511 dir. Bu ziyaretçilerin 1 268 996’ sı 0-14 yaş grubunda olan “Beraberinde Giden” leri oluşturmaktadır. Genel toplamın % 46.4’ünü oluşturan 5 231 272 kişi , “Gezi ve Eğlence” amacıyla gelmiş olup ; bu grubu sırasıyla Kültür (% 8.1), Alışveriş (% 7.4) ve Yakınları Ziyaret (% 7.0) amaçlı gruplar takip etmektedir. Dini amaçlı gelişler ise diğer nedenler içerisinde 30 962 kişi ile (% 0.2) en küçük grubu oluşturmaktadır. Gezi ve Eğlence grubunu oluşturanlardan % 43.5’ i, (2 277 881) 25-44 , %37.8 ‘i (1 975 962) de 45-64 yaş grubundandır. Geliş nedenleri itibariyle en büyük grup olan Gezi ve Eğlence amaçlı gelişleri Eğitim durumuna göre incelediğimizde % 36.1 (1 889 793) ‘ini Fakülte veya Yüksekokul mezunlarının, % 34.2 (1 788 036)’ sinin Lise ve Dengi okul mezunlarının, % 8.7 (Yüksek lisans,doktora) mezunlarının oluşturduğu görülmektedir.
Diğer geliş amaçlı gruplarda da oransal farklılıklara rağmen hemen hemen aynı sıralamalar hakimdir. Ülkemizi ziyaret eden toplam yabancı sayısını meslek durumlarına göre değerlendirdiğimizde; % 26.0 ile (2 926 856) Profesyonel Meslek grupları mensupları 1. sırada yer almaktadır. “Büro ve Müşteri Hizmetlerinde Çalışanlar” % 11.9 ile ikinci sırada, bunu % 7.9 ile “ Kanun Yapıcılar, üst düzey Yöneticiler, Müdürler”, %7.7 “Yardımcı Profesyonel Meslek Grupları” ve diğer meslekler izlemektedir. Gezi ve Eğlence amaçlı gelişleri meslek durumlarına göre incelediğimizde, yine % 29.1 (1 520 566) ile “Profesyonel Meslek grupları” mensupları 1.sırada yer almaktadır. Bunu “Büro ve Müşteri hizmetlerinde çalışanlar” % 17,6 (919 687) , Yardımcı Profesyonel Meslek Grupları % 9.1 (477 746) ve diğer gruplar izlemektedir.
Yabancı Ziyaretçiler toplamını “Gelir Düzeyi” değişkenine göre değerlendirdiğimizde; ziyaretçilerin % 64.4 oranında “Orta Düzey” ,% 14.0 oranında “Yüksek Düzey” ve % 21.6 oranında ise “Düşük Düzey” gelire sahip oldukları görülmektedir. Genel toplam için görülen bu eğilim “Orta-Düşük-Yüksek” sıralaması gösteren “ Yakınları Ziyaret” , “Dini”,”Alışveriş”, “Transit” amaçları dışındaki diğer amaçlar için de geçerlidir. 2001 yılında ülkemizi ziyaret eden yabancıların Seyahatlerini Organize ediş şekline bakıldığında; ziyaretlerin % 36.6 oranında “Bireysel”, % 39.6 Paket tur ve % 23.8 Seyahat acentası (Paket Tur dışı) aracılığıyla organize edildikleri anlaşılmaktadır. Seyahat acentalarının kullanım oranı toplam % 63.4 dür. “Paket tur” ile gelişler, özellikle “Gezi ve Eğlence”, “Kültür” ve “Sportif ilişkiler” amaçlı gelişler iken, “Bireysel gelişler”, “Yakınları Ziyaret”, “Alışveriş” , ”Toplantı”, “Görev”, ”Ticari İlişkiler” ve bunların dışında kalan diğer amaçlı gelişleri kapsamaktadır. Ziyaretçilerin ülkemize gelmeden önce başvurdukları “Ana Bilgi Kaynakları”nın ise; ağırlıkla % 33.0 oranında “Turizm İşletmecileri, seyahat acentaları” ve % 25.2 oranında “Akraba ve arkadaş tavsiyesi” olduğu görülmektedir. Bunları “Medya” % 7.2 , “Türk Turizm Ofisleri” % 3.3, “Turizm fuarları ve sergileri” % 3.1 oranında izlemektedir. “Yakınlarını ziyarete”, “Alışveriş” ve “Ticari ilişkiler” amaçlarıyla gelenler “Akraba ve arkadaş tavsiyesi”ni birinci planda tutarken, diğer amaçlar için başvurulan bilgi kaynağının toplam için bulunan genel eğilim ile aynı olduğu görülmektedir. ”Turizm Fuarları ve Sergiler” sadece “Alışveriş” ,”Toplantı”, ”Konferans, Kurs ve Seminer” ile “Ticari ilişkiler ve fuarlar” amaçlı gelenlerin 3. sırada tercih ettiği bilgi kaynağı durumundadır.
2001 yılında gelen yabancı ziyaretçilerin %59’u (5 900 625) Erkek, % 41’i (4 106 890) Kadın’dır. Bu veriyi yaş gruplarına göre incelediğimizde, Erkeklerin % 7.8’ i (15-24) , % 47.1’i (25-44). % 36.2 ‘si (45-64), % 8.9 ‘u 65+ yaş grubunu oluşturduğu, Kadınların ise % 13.1’ i (15-24) , % 48.7’si (25-44). % 32.5 ‘si (45-64), % 5.7 ‘si 65+ yaş grubunu oluşturduğu görülmektedir.
Yabancı Ziyaretçiler “Eğitim durumu” na göre incelendiğinde; % 32.7’si nin Fakülte veya Yüksek okul , % 28.3’ünün Lise ve Dengi okul, ,% 11.6’sının Ortaokul ve Dengi okul, % 8.0 ‘inin Yüksek Lisans, doktora, % 5.4’ünün İlkokul mezunu olduğu, % 1.6’sının Okur yazar (Bir okul bitirmedi) ve %1.2’sinin Bilinmeyen grupları oluşturduğu, ülkemizi ziyaret edenlerin % 69’unun lise üstü eğitim aldıkları görülmektedir.
2001 yılında ülkemizi ziyaret eden kitlenin Ana Bilgi Kaynağına göre Meslek Durumları incelendiğinde; “Nitelikli Tarım, hayvancılık gibi işlerde çalışanlar”, “Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar” ile “Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar”ın ana bilgi kaynağı olarak ilk tercihlerinin “Akraba ve arkadaş tavsiyesi” olduğu, diğerler meslek grupları için ise öncelikli başvuru kaynağının “Turizm İşletmecileri ve Seyahat acentaları” olduğu gözlenmektedir.
2001 yılında gelen ziyaretçi sayısını “Ülkemizi Ziyaret Sayısı” na göre irdeleyecek olursak, genel toplam içerisinde Türkiye’yi ilk defa ziyaret edenlerin oranı % 36.9, 2 defa ziyaret edenlerin oranı % 14.8 , 3 defa ziyaret edenlerin oranı % 7.8 , 4 defa ziyaret edenlerin oranı % 29.3 dür. %11.2 lik kesim Beraberinde gidenlerden oluşmaktadır. Ziyaretçilerin eğitim durumu genel sıralaması (Fakülte, lise, ortaokul, yüksek lisans, ilkokul) Türkiye’yi ziyaret sayısına göre değişiklik göstermemektedir.
2001 yılında yabancı ziyaretçileri Meslek Durumu ve Ülkemizi ziyaret sayısına (yoğunluk gösterdikleri grup itibariyle) göre inceleyecek olursak; “Kanun Yapıcılar, üst düzey yöneticiler”in % 43.3’ünün, “Tesis, makine operatörleri ve montajcılar”ın % 41.4’ünün ve “Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar”ın % 40.3’ünün ülkemizi 4 ve daha fazla sayıda ziyaret ettiği, ”Profesyonel meslek mensupları”nın % 42.9’unun, “Yardımcı Profesyonel meslek grupları”nın % 40.9’unun, “Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışanlar” ın % 44.3’ ünün, “Hizmet Satış Elemanları” nın % 39.8’inin,“Nitelikli Tarım,hayvancılık,gibi işlerde çalışanlar”ın % 42.4’ünün, “Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar”ın % 41.3’ünün, “Silahlı kuvvetler mensupları”nın % 41.8’inin ülkemizi ilk defa ziyaret ettikleri görülmektedir.
Yabancı ziyaretçileri İkamet ülkelerine ve eğitim durumlarına göre incelediğimizde; ülkemizi ziyaret eden ülkelerden birinci sırada yer alan Almanya’dan gelenlerin %39’u lise, %27’si ise Üniversite ve üstü mezunudur. Avrupa ülkelerinden gelenler içinde Yüksek eğitim (fakülte ve üstü) oranı en yüksek olan ülkeler Estonya %91.8,Rusya Federasyonu %87.4 ve diğer BDT ülkeleri ile İspanya ve Portekiz,Asya ülkelerinden Afganistan %14 ü beraberinde gelen 0-14 yaş grubunda olmak üzere 15 yaş üstü gelenlerin %100’ü,Hindistan %91 Tayland %90.4, Japonya, Endonezya, Kore, Çin ve Türk Cumhuriyetleri, Amerika’dan Uruguay ve Peru %100,ABD %81 ve Kanada %76 dır.
Yabancı ziyaretçileri İkamet ülkelerine ve Seyahatin Organize şekline göre incelediğimizde; Yunanistan, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Makedonya Romanya ve Sırbistan dışındaki Avrupa ülkelerinin çoğunun seyahatlerini acenta kanalıyla organize ettikleri, bunların önemli bir kısmının da paket tur olduğu anlaşılmaktadır. Diğer taraftan Ermenistan, Türk Cumhuriyetleri, İran ve Arap ülkelerinden gelenlerin ise seyahatlerini bireysel olarak organize etmektedirler.
Ülkemizden çıkan yabancıların Geceleme sayılarına göre dağılımlarına bakıldığında toplam 114 825 155 geceleme içerisinde; Gezi, Eğlence amaçlı gecelemenin % 49.3, Yakınları Ziyaret amaçlı gecelemenin % 18.1, Kültür amaçlı gecelemenin % 6.8, Görev amaçlı gecelemenin % 4.1,Alışveriş amaçlı gecelemenin % 3.8, Ticari ilişkiler, Fuar amaçlı gecelemenin % 3.6 olduğu görülmektedir.
Yabancıların İkamet Ülkelerine göre ülkemizde yaptıkları Gecelemelerin; % 62.0’ nin Otel’lerde , %15.4 ‘nün Arkadaş/Akraba evinde, % 8.3’ünün Kendi evinde, % 5.2 ‘inin Kiralık Evlerde, % 1.8’inin Tatilde Köylerinde, % 1.0’inin Ulaşım aracında, % 0.9’unun Pansiyonlarda yapıldığı anlaşılmaktadır.
İkamet Ülkelerine göre Geceleme payları ise sırasıyla; Almanya % 25.2, Rusya Federasyonu % 12.6 , Azerbaycan % 6,0, İngiltere % 5.9, Hollanda % 5.2, Bulgaristan % 4.3 ve Fransa % 3.9 oranı ile sayılabilir. 2001 yılında yabancı ziyaretçilerden elde edilen gelir 8.9 Milyar$ olup bu harcamalar geliş amaçlarına göre sırasıyla; Gezi, Eğlence amaçlı gelişler % 51.3, Alışveriş % 11.6, Kültür % 8.3, Yakınları Ziyaret % 7.5, Ticari İlişkiler, Fuar % 7.5, Görev % 4.8, Toplantı, konferans, kurs, seminer % 2.2 , Sportif İlişkiler % 1.2 , Sağlık % 1.1, Transit % 0.6, % 0.3 Dini ve % 3.6 oranında diğer amaçlarla yapılmıştır.
Seyahati Organize Şekline göre Turizm Gelirinin dağılımına bakıldığında; Bireysel olarak gelenlerin harcamalarının % 41.1, Paket turla gelenlerin harcamalarının % 42.4 , Seyahat acentası aracılığıyla (Paket tur dışı) gelenlerin harcamalarının ise %16.5 olduğu görülmektedir.
Ülkemizden çıkan yabancı ziyaretçilerin milliyetlere (İKAMET OLACAK) göre ortalama kalış sürelerine bakıldığında; Genel ortalama ise 10 gün olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizden çıkan yabancı ziyaretçilerin geliş amaçlarına göre Geceleme Sayılarını İllerimize dağıtacak olursak; Gezi Eğlence amaçlı gelişlerde Antalya (27 798 465) geceleme ile ülkemizde ilk sırada yer almaktadır. Antalya’yı (7 945 386) geceleme ile Muğla ikinci, (7 857 607) ile İstanbul üçüncü, (4 926 664) ile Bursa dördüncü ve (1 598 306) ile İzmir beşinci sırada izlemektedir. İllerin genel toplam içerisindeki paylarına bakacak olursak, Antalya % 31.2 ile yine birinci sırada , İstanbul % 25.3 ile ikinci sırada, % 9.6 geceleme ile Bursa üçüncü sırada, % 9.4 ile Muğla dördüncü sırada olup bu illeri % 4.4 ile Ankara, % 3.8 ile İzmir, % 2.5 ile Aydın ve % 2.3 ile Trabzon takip etmektedir.
Ülkemizden çıkan yabancı ziyaretçilerin Konaklama türlerine göre Geceleme Sayılarını İllerimize dağıtacak olursak; Ülkemizde en çok geceleme yapılan tesis türü % 62.1 ile Otellerdir. Otellerde yapılan gecelemelerin illere göre paylarına bakıldığında; 31 402 737 geceleme yapılan Antalya’yı , 12 320 457 geceleme ile İstanbul, 9 145 502 geceleme ile Bursa, 7 683 306 geceleme ile Muğla, 2 112 267 geceleme ile İzmir, ve 1 157 078 geceleme ile Trabzon takip etmektedir. Gelen ziyaretçilerin Otellerden sonra en çok arkadaş ve akraba evinde kaldıkları görülmektedir.(% 25) Arkadaş evinde kalışların en çok yoğunlaştığı iller ise; % 44 ile İstanbul,% 6.6 ile Ankara, % 5.9’u Bursa, % 5.5 ile Muğla, % 5.1 ile Antalya, % 4.9 ile İzmir %3.5 ile Trabzon’dur.
Dosyanın Tamamını Ulaşmak
arastirmalar2001 bilgisayarına yükle
Bu veriler 2001 yılına ait turizm istatistik verileridir.
Kaynakçalar
Turizm ve Kültür Bakanlığı – Türkiye İstatistik Kurumu ve Derlemede www.tatilpanosu.net ‘a aittir.
